નવેમ્બર 2024 ભદ્રા તારીખ અને સમય

ભદ્રા

જ્યારે પણ આપણે મુહૂર્તની વાત કરીએ છીએ ત્યારે આપણા મગજમાં પહેલું નામ આવે છે ભદ્રા. ભાદ્રાને મુખ્યત્વે મુહૂર્ત હેઠળ ગણવામાં આવે છે કારણ કે તે ખરેખર સ્વર્ગ, પૃથ્વી અને અંડરવર્લ્ડમાં તેનો પ્રભાવ દર્શાવે છે. તેથી ભદ્રા વાસ કોઈપણ શુભ કાર્ય કરવા માટે માનવામાં આવે છે.

અમારા દ્વારા આપવામાં આવેલ ભદ્ર કેલ્ક્યુલેટર તમને કોઈપણ દિવસના ભદ્ર સમયગાળા વિશેની માહિતી આપવા માટે બનાવવામાં આવ્યું છે. આ કેલ્ક્યુલેટર દ્વારા તમે સરળતાથી જાણી શકો છો કે ભાદ્રા કયા સમયે શરૂ થશે અને ક્યારે સમાપ્ત થશે. તેની મદદથી તમે ભદ્રા સમયગાળા સિવાય કોઈપણ શુભ કાર્ય પૂર્ણ કરી શકો છો.

કોણ છે ભદ્રા?

ચાલો હવે ભદ્રા વિશે જાણીએ, વાસ્તવમાં ભદ્રા કોણ છે અને તેને શા માટે આટલી મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે? જો ધાર્મિક દ્રષ્ટિકોણની વાત કરીએ તો તેના અનુસાર ભદ્રા ભગવાન શનિદેવની બહેન અને સૂર્યદેવની પુત્રી છે. તે ખૂબ જ સુંદર હતી પણ તેનો સ્વભાવ એકદમ કઠોર હતો. સામાન્ય રીતે તે પ્રકૃતિને નિયંત્રિત કરવા માટે, તેને વિષ્ટિ કરણ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, જે પંચાંગનો મુખ્ય ભાગ છે. જ્યારે પણ કોઈ શુભ કે શુભ કાર્ય માટે કોઈ શુભ સમય જોવામાં આવે છે ત્યારે ભાદ્રાનો વિશેષ વિચાર કરવામાં આવે છે અને કોઈપણ શુભ કાર્ય ભાદ્રાના સમયનો ત્યાગ કરીને અન્ય શુભ સમયમાં કરવામાં આવે છે. પરંતુ એવું જોવામાં આવ્યું છે કે ભદ્રા હંમેશા અશુભ નથી હોતી પરંતુ અમુક પ્રકારના કામમાં તેની હાજરી પણ સારું પરિણામ આપે છે.

ભદ્રા ની ગણતરી

તિથિ, વાર, યોગ, નક્ષત્ર અને કરણ એ મુહૂર્ત ની અંદર પંચાંગના મુખ્ય અંગો છે. આમાં કરણને મહત્વનો ભાગ માનવામાં આવે છે. કુલ મળીને 11 કરણ છે, જેમાંથી ચાર કરણ શકુની, ચતુષ્પદ, નાગા અને કિન્સ્તુઘ્ના અચળ છે અને બાકીના સાત કરણ બાવ, બાલવ, કૌલવ, તૈતિલ, ગર, વણિજ અને વિષ્ટિ ચલ છે. તેમાંથી વિષ્ટિ કરણને ભદ્રા કહેવામાં આવે છે. ચલ હોવાથી, તે હંમેશા ગતિશીલ છે. જ્યારે પણ પંચાંગનું શુદ્ધિકરણ કરવામાં આવે છે ત્યારે ભદ્રાને વિશેષ મહત્વ આપવામાં આવે છે.

આવી રીતે જાણો ભદ્રવાસ

હવે ચાલો જાણીએ કે ભદ્રા નો વાસ કેવી રીતે જ્ઞાત કરે છે

કુંભ કર્ક દ્વે માર્ત્યે સ્વર્ગે'બ્જે'જાત્રયે'લીંગે.
સ્ત્રી ધનુર્જુકંક્રેડો ભદ્રા તત્રૈવ તત્ફલં ।।

જ્યારે ચંદ્રમા મેષ, વૃષભ, મિથુન અને વૃશ્ચિક રાશિમાં હોય છે, ત્યારે ભદ્રા સ્વર્ગમાં હોય છે અને ઉપરમુખી હોય છે. જ્યારે ચંદ્ર કન્યા, તુલા, ધનુ અને મકર રાશિમાં હોય છે ત્યારે ભદ્રા અંડરવર્લ્ડમાં રહેતી માનવામાં આવે છે અને આવી સ્થિતિમાં ભદ્રા નીચેની તરફ હોય છે. તે જ સમયે, જ્યારે ચંદ્ર કર્ક, સિંહ, કુંભ અને મીન રાશિમાં સ્થિત હોય છે, ત્યારે ભદ્રાનો નિવાસ ભૂલોક એટલે કે પૃથ્વી વિશ્વ પર માનવામાં આવે છે અને આવી સ્થિતિમાં ભદ્રા સામે છે. ઉર્ધ્વમુખી હોવાને કારણે ભદ્રાનું મુખ ઉપરની તરફ રહેશે અને નીચે તરફ મુખ હોવાને કારણે તે નીચેની તરફ રહેશે. પરંતુ બંને સંજોગોમાં ભદ્રા શુભ અસર કરશે. આ સાથે જ્યારે ભદ્રાનો સામનો કરવો પડશે, ત્યારે તેની સંપૂર્ણ અસર જોવા મળશે.

પૌરાણિક ગ્રંથ મુહૂર્ત ચિંતામણિ અનુસાર, ભદ્રા નો વાસ જે પણ જગ્યા એ થાય છે, ત્યાં ભદ્રાનો વિશેષ પ્રભાવ માનવામાં આવે છે. આવી સ્થિતિમાં જ્યારે ચંદ્ર કર્ક, સિંહ, કુંભ અને મીન રાશિમાં હશે ત્યારે ભદ્રાના પૃથ્વી પર નિવાસને કારણે ભદ્રા સામે હશે અને પૃથ્વી પર પોતાનો પ્રભાવ સંપૂર્ણ રીતે બતાવશે. પૃથ્વી પર કોઈપણ શુભ કાર્ય કરવા માટે આ સમયગાળો નિષિદ્ધ માનવામાં આવે છે, કારણ કે આવી સ્થિતિમાં કરવામાં આવેલ કાર્ય કાં તો પૂર્ણ થતું નથી અથવા તેના પૂર્ણ થવામાં ઘણો વિલંબ અને અવરોધો આવે છે.

સ્સ્વર્ગે ભદ્ર શુભમ કુર્યાત્ પતાલે ચ ધનાગમ।
મૃત્યુલોક સ્થિતા ભદ્રા સર્વ કાર્ય વિનાશની ।।

સંસ્કૃત ગ્રંથ પીયુષ ધારા અનુસાર, જ્યારે ભદ્રા નો વાસ સ્વર્ગલોક અને પાતાળલોક માં થશે, ત્યારે તે પૃથ્વી પર શુભ ફળ પ્રદાન કરવા સક્ષમ બનશે.

મુહૂર્ત માર્તંડ અનુસાર, જ્યારે પણ ભાદ્રા ભુ લોકમાં થશે ત્યારે તેનો ત્યાગ કરવો જોઈએ અને જ્યારે તે સ્વર્ગ અને અંડરવર્લ્ડમાં હોય ત્યારે તે શુભ ફળ આપે છે.

બીજા શબ્દ માં જ્યારે પણ ચંદ્રમા કર્ક, સિંહ, કુંભ અને મીન રાશિમાં હશે ત્યારે ભદ્રા પૃથ્વી પર હશે અને પરેશાનીભરી રહેશે. આવી ભદ્રાનો યજ્ઞ કરવો વધુ સારું રહેશે.

ભદ્રા મોઢું અને ભદ્રા પુંછડી

ભદ્રાની વાસ્તુ પ્રમાણે એનું ફળ મળે છે. આ સંદર્ભમાં નીચેનું નિવેદન વાંચવા જેવું છે:

ભદ્રા યત્ર તિષ્ઠતિ તત્રૈવ તત્ફલમ્ ભવતિ ।

બીજા શબ્દ માં ભદ્રા જે પણ સમયે જ્યાં સ્થિત થાય છે એજ પ્રકારનું ફળ આપે છે. તો ચાલો હવે જાણીએ કે ભદ્ર મોઢું અને ભદ્રા પૂંછડી વિશે કેવી રીતે જાણી શકાય?

શુક્લ પૂર્વવર્ધે, અષ્ટમી પંચદશ્યો, ભાદ્રિકાદશ્યનચતુર્થ્ય પરર્ધે.
શંભુના સાતમા દિવસે કૃષ્ણ મહિનાના છેલ્લા અર્ધના ત્રીજા અને દસમા દિવસના પૂર્વ ભાગમાં

બીજા શબ્દ માં શુક્લ પક્ષ ની અષ્ટમી છતાં પુર્ણિમા પેહલા અને એકાદશી કથા ચતુર્થી ના ઉત્તરાધ માં ભદ્રા થાય છે.કૃષ્ણ પક્ષ ની ત્રીજી છતાં દસમી ના ઉત્તરાધ માં અને સપ્તમી છતાં ચતુર્થી પેહલાની ભદ્રા હોય છે.

ખાસ નોંધ: અહીંયા ધ્યાન દેવાવાળી વાત એ છે કે એક પહેર 3 કલાક નો હોય છે. જે મુજબ એક દિવસ અને એક રાતમાં કુલ આઠ કલાક એટલે કે 24 કલાક હોય છે. ઉપરોક્ત કોષ્ટકમાં દર્શાવેલ કલાકના પ્રથમ 2 કલાક એટલે કે 5 કલાક ભદ્રાનું મુખ છે અને તેને શુભ માનવામાં આવે છે. બીજી તરફ, ઉપરોક્ત કોષ્ટકમાં દર્શાવેલ કલાકના અંતનો એક કલાક અને 15 મિનિટ એ ભાદ્રાના ત્રણ કલાકની પૂંછડી છે.

બીજા શબ્દોમાં કહીએ તો, મુહૂર્ત ચિંતામણિ ગ્રંથ મુજબ, શુક્લ પક્ષના ચતુર્થી તારીખ ના પાંચમા પહેર માં 5 ઘડીઓ માં ભદ્રા મોઢું હોય છે. એ જ રીતે, ચંદ્ર મહિનાના કૃષ્ણ પક્ષની ત્રીજી પ્રહરના 5 કલાક વગેરે માં ભાદ્ર મુખ છે, કૃષ્ણ પક્ષની સાતમી તિથિની ત્રીજી પ્રહરની શરૂઆતના 5 કલાક એટલે ભાદ્ર મુખ. તેવી જ રીતે, ભદ્ર મુળ કૃષ્ણ પક્ષની દસમી તારીખે 6 વાગે અને ચતુર્દશી તિથિના પ્રથમ કલાકે 5 વાગે આવે છે.

ભદ્રાની પૂંછડી શુભ હોવાથી તમે તેમાં કોઈપણ પ્રકારના શુભ કાર્ય કરી શકો છો. તિથિના ઉત્તરાર્ધમાં ભદ્રા દિવસ દરમિયાન હોય તો શુભ માનવામાં આવે છે અને જો કોઈની પૂર્વાર્ધમાં ભદ્રા રાત્રે હોય તો શુભ માનવામાં આવે છે.

ભદ્રા દરમિયાન નહિ કરવામાં આવતા કામો

ભાદ્રાને લગભગ તમામ શુભ અને માંગલિક કામોમાં ત્યાગી માનવામાં આવે છે અને જ્યારે પણ ભાદ્રા આવતી હોય ત્યારે તે સમયે શુભ કાર્યો કરવામાં આવતા નથી.

કામના વિષ્ટરમુખ, ગળા તો ત્યાગી છે.

બીજા શબ્દ માં વધારે જરૂરત હોવાથી પૃથ્વી લોક ની ભદ્રા ગળા, હ્રદય અને ભદ્રા મુખનો ત્યાગ કરીને શુભ અને માંગલિક કામોને સિદ્ધ કરી શકાય છે.

અયમ્ ભદ્રા શુભ-કાર્યેષુ આશુભા ભવતિ ।

બીજા શબ્દ માં કોઈપણ શુભ કાર્યમાં ભદ્રા અશુભ માનવામાં આવે છે. આપણા ઋષિમુનિઓએ પણ ભાદ્રકાળને અશુભ અને પીડાદાયક ગણાવ્યો છે.:—

ન કુર્યાત્ મંગલમ વિષ્ટ્યા જીવિતાર્થી કદાચન ।
કુર્વં અગ્યસ્તદા ક્ષિપ્રમ તત્સર્વં નષ્ટમ્ વ્રજતે । ---મહર્ષિ કશ્યપ

મહર્ષિ કશ્યપના મુજબ, કોઈપણ જીવ પોતાનું જીવન સુખી બનાવા માંગે છે અને આનંદ થી જીવન જીવવા માંગે છે તેણે ભદ્રા કાળ દરમિયાન કોઈ પણ શુભ કાર્ય ન કરવું જોઈએ. જો ભૂલથી પણ આવું કાર્ય કરવામાં આવે તો તેના શુભ પરિણામોનો નાશ થાય છે.

ભાદ્ર કાળ દરમિયાન મુખ્ય રૂપથી શુભ કાર્યો જેવા કે મુંડન સંસ્કાર, લગ્ન સંસ્કાર, ગૃહની શરૂઆત, નવો ધંધો શરૂ કરવો, ગૃહ ઉષ્ણતા, શુભ યાત્રા, શુભ હેતુથી કરવામાં આવેલ તમામ કાર્યો અને રક્ષાબંધન વગેરે ન કરવા જોઈએ.

ભદ્રા દ્વારા કરવામાં આવતા કામો

લગભગ બધાજ કામો માટે ભદ્રાને નિષિદ્ધ માનવામાં આવે છે. પરંતુ કેટલાક કામ એવા હોય છે જે અશુભ હોય છે, આવા કામો ભદ્રા કાળમાં કરી શકાય છે. તેમાં મુખ્યત્વે દુશ્મન પર હુમલો કરવો, શસ્ત્રોનો ઉપયોગ કરવો, ઓપરેશન હાથ ધરવું, કોઈની સામે કેસ શરૂ કરવો, આગ લગાડવી, ભેંસ, ઘોડો, ઊંટ વગેરે સંબંધિત કામ અને કોઈપણ વસ્તુને કાપવી, યજ્ઞ કરવો અને સ્ત્રીઓ સાથે સંભોગ કરવો વગેરેનો સમાવેશ થાય છે. આમાં સામેલ છે. જો આ કાર્યો ભદ્રા કાળમાં કરવામાં આવે તો ઈચ્છિત સફળતા મળી શકે છે.

ભદ્રા નો પરિહાર કરવાની રીત

અમારા જ્યોતિષ શાસ્ત્ર ની ખાસ વાત એ છે કે સામાન્ય જીવનમાં આવનારી સમસ્યાઓ ને દુર કરવા ની દિશા માં ઘણા એવા ઉપાય જણાવામાં આવે છે જે માનવ જીવનને પુષ્પિત અને પલ્લવિત કરે છે.આ ક્રમમાં ભદ્રા ના પરિહાર ના ઉપાય બતાવામાં આવ્યા છે

સૌ પ્રથમ તો એ જ્ઞાત કરવામાં આવે છે કે જો ભદ્રા સ્વર્ગલોક કે પાતાળ લોકો માં હોય તો તો તેને ટાળવાની જરૂર નથી, માત્ર મૃત્યુની દુનિયામાં એટલે કે જ્યારે ભદ્રા પૃથ્વી પર રહે છે ત્યારે તેને ખાસ નુકસાનકારક માનવામાં આવે છે અને તેથી તેને ટાળવામાં આવે છે. આ સાથે ભદ્રાનું મુખ અને પૂંછડી પણ માનવામાં આવે છે. ભદ્રા નિવારણ માટે ભગવાન શિવની ઉપાસના સૌથી અસરકારક માનવામાં આવે છે. તેથી, જો તમારે ભાદર વાસ દરમિયાન કોઈ ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ કાર્ય કરવાનું હોય, તો ભગવાન શિવની પૂજા અવશ્ય કરો.

આ સબંધ માં નિમ્નલિખિત તથ્યો ઉપર વિચાર કરવામાં આવે છે.આ સબંધ માં પિયુષ ધારા છતાં મુર્હત ચિંતામણી મુજબ: —

દિવા ભદ્રા રાત્રૌ રાત્રી ભદ્રા યદા દિવા.
ન તત્ર ભદ્રા દોષઃ સ્યાત્ સા ભદ્રા ભદ્રદાયિની ।।

આનો મતલબ એ છે કે જો દિવસે ના સમય ની ભદ્રા રાત માં અને રાતની ભદ્રા દિવસમાં આવી જાય તો આવી સ્થિતિ માં ભદ્રા નો દોષ નથી લાગતો.આ પ્રકારની ભદ્રા ભદ્રદાયિની એટલે કે ભદ્રા જે શુભ ફળ આપે છે તે માનવામાં આવે છે.

આના સિવાય નિમ્નલિખિત વાત પણ વિચાર કરવાવાળી છે:

રાત્રી ભદ્રા યદા અહનિ સ્યાત્ દિવા દિવા ભદ્રા નિશિ
ન તત્ર ભદ્રા દોષઃ સ્યાત્ સા ભદ્રા ભદ્રદાયિની।।

આ સબંધ માં એક બીજી વાત પણ વિચાર કરવાવાળી માનવામાં આવે છે -

ત્યાં પૂર્વર્ધજા રાત દિવસ ભદ્રા પરાપર્ધજા।
ભદ્રા દોષ ન તત્ર સ્યાત્ કાર્યે સત્યવશ્યકે સતી।

બીજા શબ્દ માં તમારે કોઈ બહુ મહત્વપુર્ણ કામ કરવાનું છે તો એવી સ્થિતિ માં ઉત્તરાધ નો સમય ની ભદ્રા દિવસમાં છતાં પૂર્વાધ ના સમય ની ભદ્રા રાતે ત્યારે આને શુભ માનવામાં આવે છે.આને એ પ્રકાર પણ કહેવામાં આવે છે કે જો કોઈપણ દિવસ તમારે ભદ્રા દરમિયાન કોઈ શુભ કામ કરવું જરૂરી બની જાય તો પૃથ્વી લોક ની ભદ્રા છતાં મુખ કાળ ને છોડીને છતાં સ્વર્ગ કે પાતાળ ની ભદ્રા ને પુંછડી કાળ માં શુભ છતાં માંગલિક કામો ને સંપન્ન કરી શકાય છે કારણકે આવી સ્થિતિ માં ભદ્રા ના પરિણામ શુભ અને ફળદાયી હોય છે.

એક બીજા મત મુજબ,જો તમે ભદ્રા ના ખરાબ પ્રભાવ થી બચવા માંગો છો તો તમારે વહેલી સવારે ઉઠીને ભદ્રા ને નિમ્નલિખિત 12 નામો ને યાદ કરીને છતાં તેનો જાપ કરવો જોઈએ.:

ભદ્રા ના આ 12 નામ આ રીતે છે

●  ધન્યા
●  ડઘીમુખી
●  ભદ્રા
●  મહામારી
●  ખરાનના
●  કાળરાત્રી
●  મહારુદ્ર
●  વિશિષ્ટ
●  કુળપુત્રિકા
●  ભૈરવી
●  મહાકાળી
●  અસુરસાયકારી

જો તમે પુરી નીસ્થા અને વિધિ મુજબ ભદ્રા નું પુજન કરો છો અને ભદ્રા ના ઉપર ના 12 નામો નું સ્મરણ કરીને એની પુજા કરો છો તો ભદ્રા નો કષ્ટ તમને નહિ લાગે અને તમારા બધાજ કામો સારી રીતે પુરા થઇ જશે.અમારું માનવું છે કે તમારે કોઈપણ કામ કરતા પેહલા સારા શુભ મુર્હત ની પસંદગી કરવી જોઈએ છતાં એની સાથે સંબન્ધિત દરેક ઉપાયો કરવા જોઈએ જેનાથી તમારા કામ કોઈપણ બાધા વગર પુરા થાય.